Zet het samen recht

Meer dan vijf miljoen conflicten per jaar monden helaas uit in tijdrovend, geldverslindend en polariserend juridisch getouwtrek. In 2009 werd 60% van de gevallen via overeenstemming of een beslissing opgelost, vandaag de dag nog maar 39%. Tijd om weer met elkaar om tafel te gaan. Tijd voor een nieuwe, verbindende aanpak.


De oplossing van elk conflict is dichtbij

Al die conflicten kosten veel tijd en geld en zorgen voor polarisatie en meer druk op de rechterlijke macht. Het conflictoplossend vermogen neemt af. Omdat mensen minder om tafel gaan, maar tegenover elkaar staan en kiezen voor papierwerk of procedure. Dat moet anders. Onze ambitie? Tachtig procent van de meest urgente conflicten en belangentegenstellingen voorkomen of binnen een jaar oplossen. Met een nieuwe aanpak. Dichtbij en uitgaand van wat belangrijk is voor de mensen zélf. We werken aan onze kennis over verbindende oplossingen. En zetten deze om in nieuwe standaarden in wetgeving, nieuw beleid en nieuwe werkwijzen. Zodat we weer mét elkaar praten in plaats van óver elkaar. Geen juridische muren optrekken, maar het sneller oplossen. Doe mee. Zet het samen recht.

De problemen

Ruimtelijke ordening

52.000 agrarische bedrijven moeten beslissen over doorgaan, verplaatsen, aanpassen of sluiten. Er zijn jaarlijks 19.000 conflicten rond milieu en overlast en 17.000 conflicten rond vergunningen onder bedrijven tot tien personen ervaren. 91.000 particulieren hebben elk jaar een nieuw probleem met betrekking tot verandering door de overheid van de omgeving van hun woning.

Arbeidsconflicten en samenwerken in MKB

778.000 bedrijven tot tien werkzame personen kennen naar schatting jaarlijks 1,1 miljoen juridische conflicten. De meest impactvolle zijn 83.000 arbeidsconflicten en 44.000 conflicten binnen of met andere bedrijven.

Gezinsleven

Denk aan vechtscheidingen of gevallen waar jeugdbescherming om de hoek komt kijken. 5,5% van de Nederlandse meerderjarige bevolking heeft de afgelopen vijf jaar te maken gehad met ten minste één voorval van fysiek of seksueel geweld door iemand uit de huiselijke kring. Naar schatting wordt ongeveer 3% van de kinderen mishandeld, en veel daarvan betreft ernstige verwaarlozing.

Buren

Rond de 400.000 keer per jaar ervaren mensen conflicten met hun buren die om een oplossing vragen. Overlast en moeizame relaties kunnen een dagelijks terugkerende impact hebben.

Schuldsaneringen

Naar schatting hebben 600.000 gezinnen problematische schulden. Mensen met grote geldzorgen ontwikkelen vaker depressies, angststoornissen, andere psychische aandoeningen of overmatig alcoholgebruik. En hun kinderen kampen met leerproblemen. Gemiddeld kost een werknemer met schulden de werkgever ongeveer € 20.000 aan een hoger ziekteverzuim, lagere arbeidsproductiviteit en extra werkzaamheden van onder meer personeelszaken en management. Als we formele wegen blijven gebruiken en verplichte meldingen doen bij instanties bij de aanpak van armoede, zien we steeds vaker dat personen net boven de armoedegrens die instanties vermijden. Omdat het nu nog net gaat en ze bang zijn dat ze na het melden in een glijdende schaal komen omdat ze misschien veel geld moeten terugbetalen. Zij hebben geen vertrouwen meer in overheidsloketten.

Herstel na ongevallen en grootschalige misstanden

140.000 keer per jaar ervaren mensen gezondheidsproblemen slechte werkomstandigheden of ongeluk en 99.000 keer problemen door slechte medische of tandheelkundige behandeling. Aansprakelijkheidsverzekeraars ontvangen jaarlijks 60.000 letselschadeclaims. Situaties waarin grootschalig herstel nodig is komen regelmatig voor (Toeslagen, Groningen, Aandelenlease, Woekerpolissen, Bekkenbodem-implantaten). Hier zien we dat slachtoffers terechtkomen in een dolhof van formele procedures. Het gaat om kinderen, mensen, niet om aansprakelijkheidsgevechten.

Het aantal problemen groeit en houden we bij op deze pagina. Draag zelf een voorbeeld aan.

Goede voorbeelden

Toeslagenaffaire

Voor de gedupeerden van de slepende toeslagenaffaire is er de aanpak (Gelijk)waardig Herstel. Initiatiefneemster Laurentien van Oranje-Nassau: ‘De basis is eigen regie, vertrouwen, neutraliteit en collectiviteit. We praten met gezinnen, maken met hen van hun verhaal een feitenrelaas. Hier ontstaan schadeposten uit en er kan versneld worden overgaan tot uitbetaling.’

Familie- en jeugdrecht

Als de versnipperde wijzen van conflictoplossing binnen het familie- en jeugdrecht zo doorgaan, dan is de kans groot dat er onomkeerbare schade is voor kinderen, ouders en de maatschappij als geheel. Wendy Schrama (UU), Mariëlle Bruning (Universiteit Leiden) en Katinka Lünneman (Verwey-Jonker): ‘Wat nodig is, is een geïntegreerde aanpak die gericht is op de onderliggende problemen die aan de conflicten ten grondslag liggen en gericht is op de behoeftes van ouders, partners en kinderen. Een goed voorbeeld van een geïntegreerde aanpak is het vaker inzetten van een tijdelijk huisverbod in geval van kindermishandeling, hierbij wordt direct individuele hulp geboden aan alle gezinsleden. Jeugdbescherming en bestuurlijke maatregelen worden geïntegreerd toegepast.’

Beklagprocedure bij niet-vervolging (artikel 12 procedure)

Een slachtoffer dat stelselmatig niet betrokken wordt bij de afwikkeling van een zaak door het OM, of niet geïnformeerd wordt over de beweegredenen van een sepot of afdoening, heeft weinig andere keus dan een officiële bezwaarprocedure te starten. Gebruik liever de kracht van het persoonlijke gesprek. Zo weet Fonds Slachtofferhulp van een zaak waarbij een slachtoffer van een seksueel misdrijf aangifte deed en zonder enig ander bericht een seponeringbrief ontving. Zij overwoog een art 12 procedure te starten. Na een gesprek met de behandelend Officier van Justitie en inzage in de afwegingen van het OM, ziet zij hiervan af.

Letselschadeslachtoffers

Er zijn jaarlijks 75.000 letselschadeslachtoffers. Voor schadevergoeding moeten zij door de ouderwetse molen van het aansprakelijkheidsrecht, of iemand dat nu wil of niet – dat is de keuze die de wetgever heeft gemaakt. We weten dat dit systeem, zeker in complexe zaken, niet biedt wat mensen behoeven of verwachten van het recht. Rianka Rijnhout (Universiteit Utrecht): ‘Dat kan anders. Een goede eerste stap is een gesprek tussen drie partijen: de verzekeraar, het slachtoffer en diens belangenbehartiger.’

Conflicten in het MKB

Als het procederen in het MKB zo doorgaat, dan is de kans groot dat conflicten verder escaleren en onopgelost blijven, economische verhoudingen verder verstoren, het vertrouwen in de rechtspraak en de overheid verder zal. Het kan ook anders. Er zijn praktijkvoorbeelden van juristen, ook advocaten, die hun cliënten bijstaan als een juridisch vertrouwenspersoon in de totale bedrijfsvoering van het MKB. Zij gebruiken hun kennis en kunde en data om ondernemers wegwijs te maken in hun bedrijfsprocessen, ze waarschuwen voor de gevolgen van (nieuwe) wetgeving, brengen risico’s in kaart, werken scenario’s uit, lichten de onderneming door op juridische haken en ogen en stellen verbeteringen voor. De ondernemer kan rustig ondernemen en heeft een vertrouwenspersoon die meedenkt en meekijkt en voorkomt dat er haperingen in het proces van ondernemen komen.

Contact Helpt

Vanuit wetenschappelijk onderzoek aan de VU is de website Contact Helpt gemaakt. Deze site is bedoeld voor slachtoffers en veroorzakers van een verkeersongeval. Ze vinden daar informatie hoe ze contact met de ander kunnen opnemen en hoe ze daar hulp bij krijgen via Perspectief Herstelbemiddeling. Er bestaat ook een ‘Toolkit Contact Helpt’ om letselschadebehandelaars en belangenbehartigers te helpen om herstelbemiddeling en Contact Helpt ter sprake te maken. Dit is belangrijk voor het herstel van zowel het slachtoffer als de veroorzaker. De impact van een ongeval is groot, voor beide partijen, een (begeleid) gesprek helpt vaak bij de verwerking. Dit is een initiatief van de VU, Achmea, Perspectief Herstelbemiddeling, Moondocs en het Verbond van Verzekeraars. Bekijk hier de Q&A en praktijkvoorbeelden. 

Het aantal oplossingen groeit en houden we bij op deze pagina. Draag zelf een voorbeeld aan.